HOCA DEHHANİ

HOCA DEHHANİ

  Hoca Dehhani'nin hayatı hakkında bilinenler sınırlı olmakla beraber Divan şiirlerinin ilk temsilcisi sayılır. Doğum ve vefat tarihi hakkında malumat olmamakla beraber Horasan Türkmenlerinden olduğu bilinmektedir. Hoca Dehhaniyi tanımamıza vesile olan kişi Fuat Köprülü'dür. Onun hakkında malumatları Fuat Köprülü derlemiştir.(1926 yılında Hayat Mecmuasında)

  Selçuklu Sultanı Üçüncü Alaeddin Keykubad'ın sevgisini kazanmış, Selçuklu Şehnamesi yazmakla görevlendirilmiştir. Bu Şehname 20 bin beyitlik olup Farsçadır. Lakin günümüze ulaşmadığı için buna dair örnek yoktur. Kendi dönemindeki şairler dini ve tasavvufi şiirlere yönelmişken kendisi ekseriyetle  farklı alanlarda şiirler yazmıştır. Örnek olarak:

Acep bu derdümün dermânı yok mu

Yâ bu sabr itmegün oranı yok mu

Yanaram mumlayın başdan ayaga

Nedür bu yanmagun pâyânı yok mu

Güler düşmen benüm agladuguma

Aceb şol kâfirün imânı yok mu

O, bahar, gül, içki meclisleri gibi dünya zevklerini; hasret, arzu, heves, içli şikâyetler hâlinde dünyevî aşkın çeşitli görünümlerini, hayatın geçiciliği gibi din dışı konuları işler şiirlerinde.(kynk)

    

    Hoca Dehhanini şiirleri İran tesirinin görüldüğü ilk örnekler sayılmıştır. Bugüne kadar ulaşan, bir kaside ve altı gazelden ibaret olmakla 74 beyittir. Yazılarında Oğuz Türkçesini en zarif ve en sade olarak neşretmiş ve şiirleri Türk Edebiyatında gazel ve kaside; nazım olarak ilk örnekleridir.

Sabreyle gönül derdine dermân ere umma

Can atma oda bi-hüda cânân ere umma

Gözün sedefinden nice dürdâne dökersin

Şol dişi güher dudağı mercân ere umma

Gel vasi dilersen ko bu feryâd i bülbül

Gül gonca gibi ağzı gülistân ere umma.

İnceldise hecr ile karınca gibi belin

Firkat nice bir ola Süleyman ere umma

Feryâd ü figân etme i bülbül dahi ağzın

Yum gonce gibi yine gülistan ere umma

Maksuûd anın kim ele düşvâr erişir

Yırtma yakanı eline âsân ere umma.