İslam dünyasında ''KEHHAL'', Avrupa'da ise ''Haly Jezu'' adıyla şöhret bulmuştur.Kendisinden 1.5 asır önce yaşan vezir Ali bin İsa'yla ( 859-946) karıştırılmamalıdır.Ali bin İsa bazı kaynaklarda tersine İsa bin Ali olarak geçmektedir. Hayatı hakkında fazla bilgi sahibi olmadığımız Ali bin İsa, ömrünü Bağdat'ta geçirdi.Ebu-l Ferec bin Tayyip'ten ders aldı.Doktor olarak çok dikkatli, ileri görüşlü ve insani düşünceliydi.
- 800 SENE DAHA İYİSİ YAZILAMAYAN KİTAP
Ali bin İsa önsözünde; eski eserleri bütünüyle tetkik ettiğini belirtir.Zamanın hocalarından öğrendikleri ile bu san'atı uygularken elde ettiği bilgileride kaydettiğini, fakat bunlara az yer verdiğini, Galen (131-201) ve Huneyn bin İshak (809-873)ın eserlerini esas aldığını kaydeder.Bundan başka eserinde İskenderiye bilginlerine, Dioscorides (1.yüzyıl),Hippocrates (m.ö 460-377), Oribasius (325-403) ve Paulus'dan da söz eder.
Şunu tekrar belirtelim ki, eserin getirdiği yenilikler ve keşifler orjinalliğini asırlarca sürdürmüştür.Tıp Tarihi mütehassıslarından göz hekimi Max Meyerhof (1884-1951) un dediği gibi, '' İlim dünyası sadece Doğu'da değil Batı'da bile ondan daha iyisini yazabilmek için 19.yüzyılın ortalarına kadar beklemek zorunda kalmıştır.''Kitap ele alındığı konuları etraflıca işlemiştir.Zamanımıza kadar, göz hekimleri, eserden, gerek teorik olarak ve gerekse pratik olarak çok istifade etmişlerdir.İbn-ül Kıfti (1172-1248) göz hekimlerinin çalışmalarını bu kitaba göre yaptıklarını belirtir.Daha sonra bu konuda eser verenler, Ali Bin İsa'nın eserinde bir çok bölümleri olduğu gibi almak zorunda kalmışlardır.
Tezkiret-ül Kehhalin'e ilk kelimesinden dolayı bazan ''Risale'' de denilmektedir.
- GÖZLE İLGİLİ HER KONUDAN BAHSEDİYOR
Gözle ilgili her hususa geniş yer verilen eserde önsözden sonra şu konulara yer verilmiştir.
- Göz anatomisi
- Gözün dış hastalıkları ve tedavileri, göz kapakları, göz yaşı bezleri, gözün tabakaları, kornea ve uvea hastalıkları ve tedavileri, katarakt ve ameliyatı.
- Gözün iç hastalık ve tedavileri, görme hastalığının belirtileri, billur cisim ve albumin hastalığında gözün değişiklikleri, miyop, hipermetrop, gece ve gündüz körlüğü , saydam tabaka, retina, görme siniri,ağ tabaka ve iris hastalıkları, şaşılık ve görme hastalıkları.Burada 133 hastalığın tarifi yapılmaktadır.
- Sağlığın korunmasıyla ilgili bilgiler.
- 141 basit ilaç ve bunların göze olan etkisi.Bu bölüm ise alfabetik olarak kaleme alınmıştır.
Eser daha çok Ortaçağda İbranice'ye ve iki defa da Latince'ye ''Tractatus de oculis Jesu b. Hali'' adıyla Venedik'te 1497, 1499, 1500 yıllarında tercüme edilmiştir.Ayrıca Paris'te 1903't yeniden ve İbranice'den yapılmış bir tercümesiyle birlikte Pansier tarafından neşredilmiştir.
Ne yazık ki Tezkiret-ül Kehhalin'in önemi Batı tıp tarihinde hep inkar edilegelmiştir.Bunun sebei ise, Latince tercümesinin berbat denecek derecede bozuk ve yer yer konuların eksik bırakılmış olmasıdır.Bundan dolayı da irtibatın bozulması ve mananın anblaşılmaz hale gelmesidir.
Eserin Almanca bir tercümesi de J.Hirschberg, J.Lippert ve E.Mittwoch tarafından 1904'te Leipzing'de neşredilen '' Die Arabischen Augenarzte'' adlı eserin 1. cildinde bulunmaktadır.
Kitabın metninin tamamı ise henüz neşredilememiştir.Sadece Max Heyerhof azdığı '' Ortaçağda Antik İslam Göz Hastalıklarının Tedavi Tarihi'' adlı makalesinde eserin 4, 10,11 ve 45. kısımlarının metinleri eklemiştir.
Ayrıca kitabın ''Anatomi'' ile ilgili bölümü de 1903'te Emir Arif Arslan tarafından Fransızca'ya tercüme edilmiştir.
0 Yorumlar